Een goed tijdschrift ruimt ergens in zijn kolommen ruimte in voor een goed beschouwend stuk. Dat valt nog niet mee. De media grossieren in meningen over van alles en nog wat. Meer dan in een ‘mediacratie’ leven we in een opiniecratie. Aan zienswijzen over van alles en nog wat door zelfbenoemde deskundigen dus geen gebrek. Gek word je er van.
Het Europese discours wordt beheerst door politici. De Europese Commissie organiseerde jarenlang de jaarlijkse Europalezing. U kunt ze nog allemaal downloaden op www.europalezing.nl. Nadat deze een aantal jaren op zijn gat had gelegen is dit evenement sinds 2009 weer nieuw leven ingeblazen. Raad wie de lezing dit jaar hield? Herman van Rompuy, de ‘president’ van de Europese Unie! Een meer voor de hand liggend iemand kun je niet bedenken.
Van Rompuy wordt natuurlijk beleefd aan gehoord door een publiek dat het grotendeels met hem eens is. Een uur lang trapt hij alle open deuren in. Zijn toehoorders luisteren bestudeerd aandachtig met getuite lippen en de vingertoppen tegen elkaar en op de achterste rijen met geloken ogen, allengs wegknikkebollend. Zo’n van Rompuy kan natuurlijk ook helemaal niets nieuws debiteren, daarvoor is hij politiek met handen en voeten gebonden. Hoe belangrijker de spreker, des te saaier de lezing.
Wie dan? Een ex-commissaris als Frits Bolkestein is erudiet, heeft een mening en steeks die niet onder stoelen of banken. Alleen is ook hij onderdeel van het politieke discours en zijn de opvattingen van Bolkestein wijd en zijd bekend. Die kennen we nu wel.
Dan maar zoeken in de wereld van kunst en cultuur. Een van de meest leesbare Europalezingen is die van Jan Hoet uit 1998: directeur van het stedelijk museum. (De overigen waren allemaal afkomstig uit het openbaar bestuur: Jacques Attali (ex-Europese Bank voor Reconstructie) , Lord Carrington (ex-NAVO), Raymond Kendall (Interpol) Richard Goldstone (Zuidafrikaans jurist), Mary Robinson (ex-president Ierland), Hans Tietmeyer (ex-Bundesbankpresident) Gerard Aigner (voorzitter UEFA), Javier Solana (ex-buitenland coördinator EU), Jan Peter Balkenende (ex-premier Nederland).
Zij beleden allemaal vanuit hun bestuurlijke positie, vanuit hun beleidsmatig perspectief, ronkend het belang van Europese samenwerking. Hoezeer wij diep in ons hart overtuigd zijn van het belang van samenwerking binnen Europa in wat voor vorm dan ook, het feit dat de publieke meningsvorming wordt beheerst door voorname dames en heren die denken en leven binnen een onwankelbaar ideologisch paradigma dat steeds meer politiek Europa goed en onvermijdelijk is, slaat elke communicatie volledig dood. Hun in wezen hermetische en legalistische wereldbeeld roept in feite associaties op met de voormalige sovjetunie. Dat regels buiten kijf staan en dat met regels alles valt te beheersen. Dat met de mond vervolgens ook het belang van ‘het Europa van de burger’ wordt beleden, doet daar niets aan af.