Achter de link, onder aan dit stukje, een mooi stuk van Ralf Bodelier over een wandeltocht die hij maakt door Midden-Europa en de overpeinzingen die zijn observaties bij hem teweegbrengen. Wat ik allereerst mooi vind aan zijn betoog is dat de waardering voor het oorspronkelijke, rustieke plattelandsleven – de nostalgie daarvan – niet voort is gekomen uit een verwerping van de moderniteit. De nostalgie, de vrijheid om in nostalgie te verzeilen, danken wij juist aan het moderne, de technologie, die ons heeft bevrijd van allerlei handwerk zodat wij de middelen en de tijd hebben om eens rustig een lange wandeltocht te maken om op ons gemak het trage levenstempo in het arcadische Europa gade te slaan.
Jeremy Rifkin betoogt in zijn boek The European Dream dat dit goede leven in de menselijke maat het wezen is van wat Europa is omdat het in schril contrast staat met de hectiek van het leven in Amerika – en ook in Aziatische landen zoals China.
“In de verte hoor ik het fluiten van een trein. Judits oude moeder komt naar buiten. Ze spoelt twee schorten uit, hangt ze op en schuifelt met een mandje onder haar arm naar de moestuin. Tot zonsondergang zal ze gebogen over haar groenten staan. Ik voel me rustig, loom en landelijk. Ik merk hoe ik word opgenomen in een wolk van nostalgie.
Is dit niet het werkelijke leven?”
“Maar terwijl het voorjaar en de zomermaanden opgaan aan het werk in de tuin, gaat een deel van het najaar op aan de oogst en het slachten, uitbenen en invriezen van het varken. En wie er tegen die tijd nog niet voor heeft gezorgd om vijf, zes bomen te laten vellen, in stukken te zagen, te klieven en op te slaan, zit in januari in de kou. Het is een bestaan dat draait om fysieke behoeften, om veiligheid en om gemeenschappelijkheid in kleine kring. Er lijkt weinig plaats voor zelfverwerkelijking of zelftranscendentie, om nog maar eens termen van Abraham Maslow te gebruiken.”
Dan citeert Bodelier de TED-Talk van Hans Rosling, ‘de magie van de wasmachine’: De komst van een wasmachine nam nam Rosling’s moeder werk uit handen zodat ze tijd had om met hem naar de bibliotheek te gaan ‘en zo begon mijn carriere als hoogleraar’,stelt Rosling.
Technologie maakt ons niet alleen maar consumptieverslaafden. Zij bevrijdde ons ook van allerlei tijdrovende inspanningen, maar dat zijn we vergeten.
Bodelier: ”Nostalgie gaat nogal eens samen met een slecht geheugen.”