In de kwestie van de Vluchtelingencrisis lijkt er geen tussenweg meer. Je bent of voor of tegen. Daarom is het een leerzame verademing om naar deze ‘Anne Will’ op het Duitse eerste net ARD te kijken. Televisie van een soort die in Nederland helaas is uitgestorven. Een vol uur lang ondervraagt een kritische journalist de Bondskanselier die geduldig verantwoording aflegt voor haar handelen en haar uitspraken. Heel anders dan de goedlachse soundbites van de alles wegwimpelende Mark Rutte en de discussies op kroegniveau in al die Nederlandse praatprogramma’s.
Heeft Merkel de deur van Duitsland niet wagenwijd opengezet met haar uitspraak begin september, ‘Wir schaffen dass’? Nee, legt Merkel uit. Want er is geen andere optie dan ‘es zu schaffen’.
‘Vluchten doe je alleen als je wanhopig bent, ook als het om economische redenen is’, om er aan toe te voegen dat er voor economische vluchtelingen geen plaats is. En of ze een plan had. Het is haar vele malen verwijtend gevraagd. Ja natuurlijk heeft ze een plan. Al weet ze niet hoeveel vluchtelingen er nog zullen komen. Maar zij kan het niet alleen uitvoeren. Daarvoor is een grote maatschappelijke inspanning van iedereen nodig. Dat een selfie van haar met een asielzoeker de wereld overgaat en dat daardoor mensen in het Midden-Oosten massaal hun koffers pakken is volgens haar een karikatuur van de werkelijkheid.
Tegenhouden? De Grenzen dicht? Dat is een futiele illusie, legt de bondskanselier uit. ‘Je kunt niet zoiets als een opnamestop afkondigen.’ Alleen Duitsland heeft al drieduizend kilometer grens en het gaat om miljoenen mensen die weg willen uit het Midden-Oosten. Die hou je niet tegen. Ook niet met muren en prikkeldraad. Wel moet er eerste opvang komen aan de buitengrenzen, in Turkije en Zuid-Italie, en moeten de lasten binnen Europa eerlijk worden verdeeld maar dat kost tijd met 28 landen. Ook zal Europa zich actief, veel actiever en doortastender dan nu, moeten richten op het wegnemen van de oorzaak, de burgeroorlog in Syrie en mensenrechtenschendingen in de Hoorn van Afrika. En ook dat kost tijd maar het kan. Ze staat in nauwe dialoog met de deelstaten en met de gemeenten en lagere overheden aan de ene kant en met ‘Brussel’ en de andere lidstaten aan de andere kant.
Ze hamert er op dat Europa deze crisis niet alleen kan managen, maar dat we het als Europese gemeenschap, continent ook aan onszelf zijn verplicht. We zijn een waardengemeenschap, zegt ze. Die draait om solidariteit, humaniteit, tolerantie, rechtstatelijkheid, een sociale markteconomie die vrij ondernemerschap stimuleert en zwakkeren beschermt. ‘En daar ben ik trots op.’
Ze zegt dat is moeilijk en onzeker is maar niet onmogelijk en dat we niet bang moeten zijn. Zij straalt in elk geval rust, vastberadenheid en optimisme uit. Een vrouw van Churchilliaanse proporties. Kijken dus. Kost wel een uurtje maar is goed voor je Duits.